Eklem Romatizması Nedir?
Eklem Romatizması Nedir?
Eklem romatizması, vücudumuzda omurganın hareket kısıtlılığına sebep olan iltihaplı bir romatizma hastalığıdır. Omurgaya esneklik sağlayan kıkırdakların esnekliğini kaybetmesi ve kireçlenmesi ile omurganın sabitleşmesi durumudur. Bu rahatsızlıkta; bel ve boyun hareketlerinde kısıtlanma ve öne doğru eğilme zorluğu demektir.
Romatizma Nedir?
Romatizma oldukça genel bir terimdir ve kemik, kas ve eklemlerin etrafındaki ağrıyı ifade etmek için kullanılır. Romatizma deyince tek bir hastalık anlaşılmaz. Romatizmal hastalıklar eklem tendonlarınızı, bağlarınızı, kemiklerinizi ve kaslarınızı etkileyerek vücudumuzun savunma mekanizmasında bozukluklara yol açabilen hastalıklardır.
Romatizmal hastalıklar kronik ya da akut hastalıklardır.
Romatizma Nasıl Anlaşılır?
Hastalık, sabahları yataktan kalktıktan sonra veya uzun süreli hareketsizlik sonrasında belin aşağısında ve kalçada gelişen ağrı ve tutukluluk halidir. Bu hastalık o kadar yavaş ve sinsi gelişir ki başlangıçta pek fark edilmez veya önemsenmez. Hastalık bazen ateşli bazen de sakin seyredebilir. Eklem romatizması zamanla kötüleşebilir, artabilir veya düzensiz seyredebilir. Hastada sağ ve sol kalçada gelişen değişen kalça ağrısı, topuk ağrısı, göğüs kafesi ağrısı ve kaburga üzerinde hassasiyet gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Artrit (eklem romatizması) hastalığının tedavisiyle şikayetlerin azalması veya kaybolması ve hastalığa bağlı sakatlığın önüne geçmek mümkündür. Tedavinin amacı, ağrı ve tutukluluğu gidermek, omurgadaki deformasyon ve komplikasyonları önlemek veya geciktirmektir. Kalıcı hasara sebep olmadan bu hastalığın erken dönemde tedavisi çok önemlidir.
Eklem Romatizması Belirtileri Nelerdir?
Bu rahatsızlık birçok belirtiyle birlikte kişiyi rahatsız ederek kendini gösterebilir. Eklem romatizması belirtileri arasında;
- Uzun süreli yorgunluk hissi,
- Hastalık olan bölgede şekil bozukluğu ve şişmeler,
- Rahatsız edici ağrılar,
- Eklem romatizması olan bölgede aşırı duyarlılık,
- Eklemler ve kaslarda görülen şişlik,
- Eklemlerde sıcaklık hissi ve kızarıklıklar,
- Bel, boyun ve sırt ağrıları,
- Tekrarlı seyreden yüksek ateş,
- İştahsızlık,
- Nedensiz kilo kayıpları,
- Göğüs ağrıları,
- El ve ayaklarda karıncalanma,
- Parmaklarda morarma ve sararmalar.
Bu belirtilen belirtilerden bir veya bir kaçı romatizmal hastalıkların habercisi olabilir. Doktorunuz gerekli muayeneden sonra sizi bir romatologa yönlendirir.
Romatizma Ağrısına Ne İyi Gelir?
Eklem romatizması tedavisinde ilk müracaat edilen ilaçlar: Nonsteridal ağrı kesici ilaçlar ve bunlardan naproksen, indometazin, diklofenak gibi ilaçlar, artiritin tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardır. Bunlar ağrı ve tutukluğu belli bir süre gideren ilaçlardır, fakat köklü çözüm değillerdir.
Son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmalar; Glukozamin (glucosamine) içeren ilaçların Artrit (eklem romatizması) tedavisinde etkili olabileceğini göstermiştir (1). Çünkü; omurgayı oluşturan kıkırdakların temel yapısında Glukozamin vardır ve dışarıdan Glukozamin desteği omurlardaki kıkırdakların onarılmasına yardımcı olur ve bu onarım sonucunda da omurlar esneklik kazanmaya ve kireçlenmeler ortadan kalkmaya başlar. Yapılan çalışmalar, Glukozamin (glucosamine) ve Kondroitin içeren ilaçlarla tedavi uygulanan eklem romatizması hastalarında omur düzleşmelerinin % 70-80 oranında azaldığını ortaya çıkarmıştır (1).
İltihaplı ve İltihapsız Romatizma Nedir?
Romatizma temel olarak 2 basamakta incelenebilir;
- İltihaplı Romatizma
- İltihaplı Olmayan Romatizma
1. İltihaplı Romatizmalar
a) İnflamasyon ajanının eklemlerde birikmesiyle ortaya çıkan mikrobik romatizma çeşitidir. Stafilokok, streptokok gibi çeşitli mikroorganizmaların sebep olduğu romatizmadır.
b) Bağışıklık savunma hücrelerinin sağlıklı dokulara saldırması sonucu gelişen iltihaplı romatizmaların en önemlileri romatoid artrit, ankilozan spondilit, bağ doku iltihabı yapan hastalıklar (kolajen hasarlı hastalık) ve sistemik lupus eritematozusdur.
c) Başta ürik asit olmak üzere diğer kristallerin eklemlerde ve çeşitli dokularda birikmesi sonucu yaptığı iltihaplı romatizma türüdür. Gut ve yalancı gut hastalığı bu tip iltihaplı romatizmaya dahildir.
2. İltihabi Olmayan Romatizmalar
Bu romatizmaların en önemlisi artroz yani kireçlenmedir. Artrozda eklemde mevcut olan bir iltihaplanma yoktur. Buna karşılık eklem ve kıkırdak dokularda aşınma vardır. Eklemin içindeki kıkırdak incelir ve eklemlerin kenarlarında kemik çıkıntıları oluşur. Zamanla eklem bütünlüğü bozulur.
Romatizmal Hastalıklar Nelerdir?
Romatizmal hastalıklar; hem eklem (artrit) ve hem de kas (yumuşak doku) kaynaklı hastalıkların ortak adıdır. Romatizmal hastalıklar genellikle ağrılıdır ve rahatsızlık vererek hayat kalitesini düşürürler. Birçok çeşidi olan romatizma hastalıklarının ortak belirtileri eklemlerde şişlik, sıcaklık hissi, ağrı ile kendisini gösterebilir ve tedavi edilmediğinde ciddi rahatsızlıklara neden olur.
Romatizmal hastalıklar, bağışıklık sistemi üzerinde otoimmün bir bozukluktur ve enflamasyona sebep olabilir.
Romatizmal hastalıklar, kas ve iskelet sisteminin aşağıdaki kısımlarını etkileme eğilimindedirler;
- Eklemler
- Kaslar
- Kemikler
- Tendonlar ve bağlar
Artrit altında toplanmış birçok romatizmal hastalıklar görebilirsiniz. Romatizmal hastalıklar bazı artrit türlerini kapsarken, başka birçok durumu da içerirler. Romatizmal hastalıklar çeşitlerine göre 4’e ayrılır. Bunlar;
- Yumuşak Doku Romatizması: Bu romatizma en çok görülen tiptir. Lupus (SLE) , gut gibi romatizmal hastalıklar bu gruba örnek verilebilir.
- Eklem romatizmaları
- İç organ romatizmaları
- Hepsinin birlikte görüldüğü romatizmalar
Sık Görülen Romatolojik Hastalıklar
Osteoartrit (Eklemlerde Kireçlenme): En sık görülen eklem hastalığıdır. Eklem boşluğu azalmıştır. Eklem kıkırdak yapısının bozulmasıyla birlikte, sinoviyal sıvı azalışı da görülür. Sonuçta kıkırdağın zamanla yok olması osteoartrite yol açar. Kanda iltihap olmadığından, iltihaplı olmayan romatizma sayılır. Eklemlerde ağrı, hassasiyet, hareket kısıtlılığı görülür.
Anklilozan Spondilit: Ankilozan spondilit, omurganızı hedef alan, uzun süreli sertliğe ve omurga boyunca hareketsizliğe yol açan kemik proliferasyonuna neden olan bir tür enflamatuar artrittir. Omurgayı etkilemekle beraber çevre eklemleri, kiriş ve tendon denilen kasların kemiklere yapıştığı bölümleri de etkiler. HLA-B27 adlı bir protein için kan testi, teşhisi doğrulamaya yardımcı olabilir.
Lupus: Vücudunuzda iltihaplanmaya neden olabilen kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalıkta, bağışıklık sisteminiz organlara ve dokulara saldırır ve onları etkiler. Lupus hastası olan kişilerin çoğunun kan testinde antinükleer antikor pozitiftir.
Gut: Fazla ürik asit vücutta birikir. Biriken ürik asit vücudunuzun belirli bölgelerinde, özellikle cilt ve eklemlerde kristaller oluşturabilir. Gut hastaları eklem ağrısı, kızarıklık ve şişlik yaşarlar.
Akut Romatizmal Ateş: Streptokok enfeksiyonunu takiben gelişen; eklemler, kalp zarı ve kalp kası, beyin gibi organlarda tutulum yapabilen bir hastalıktır. Eklem ve diğer organlardaki sorunlar genelde önemli bir hasar bırakmadan iyileşirken kalpte ciddi sorunlar yaratması nedeni ile ciddiye alınmalıdır. Tedavi edilmediğinde aort, mitral gibi kalp kapaklarında darlık ya da yetersizlik yapar.
Sjöğren Sendromu: Sjögren sendromu, bağışıklık sisteminin tükürük ve gözyaşı üreten bezlere saldırdığı otoimmün bir durumdur. Başlıca semptomlar ağız kuruluğu ve kuru gözlerdir. Sjögren sendromu, eklemler, deri ve sinirler dahil olmak üzere vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir. Bu olduğunda, eklemlerinizde veya kaslarınızda ağrı, kuru cilt, kızarıklıklar ve nöropati fark edebilirsiniz.
Eklem Romatizması: İltihaplı eklem romatizması ya da romatoid artrit olarak da bilinir. Eklem romatizması vücudun tüm eklemlerini etkileyen eklem bölgelerinde ağrı yapan, eklemler de şekil bozukluğuna yol açabilen bir çeşit romatizmal hastalıktır. Eklemlerde hareket kısıtlığına, uyuşukluğa, ağrı, hassasiyet ve şişliğe sebep olur.
Eklem romatizmasında ağrı ve iltihaplanma alevlenme olarak bilinen hastalığın aktif olduğu dönemlerde ortaya çıkar. Remisyon döneminde semptomlar daha az şiddetli olabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.
Romatizma Tedavisi
Romatizmal hastalıkların tamamıyla hastalığı geçirici bir tedavisi yoktur, tedavi hastalığın belirtilerini baskılamaya yöneliktir. Uygulanacak olan tedavi sahip olduğunuz artritin çeşidine ve şikayetlerinizin ciddiyetine göre değişecektir. Eğer tenisçi dirseği veya bel ağrısı gibi yumuşak doku romatizmanız var ise, ağrınız kısa süreli olabilir ve basit bir tedavi ile geçebilir.
Romatizma rahatsızlıklarında kullanılan ilaçla tedavi yöntemlerinden bazıları;
- Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ağrıyı hafifletebilir ve inflamasyonu azaltabilir. Bu ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Yan etkileri mide tahrişi, kalp sorunları ve böbrek hasarı meydana getirebilir.
- Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ağrıyı hafifletebilir ve inflamasyonu azaltabilir. Bu ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Yan etkileri mide tahrişi, kalp sorunları ve böbrek hasarı meydana getirebilir.
- Hastalık değiştirici antiromatizmal ilaçlar (DMARD'lar) romatoid artritin ilerlemesini yavaşlatabilir ve eklemleri ve diğer dokuları kalıcı hasardan koruyabilir. Yan etkiler değişiklik göstermekle birlikte; karaciğer hasarı, kemik iliği baskılanması ve şiddetli akciğer enfeksiyonlarına sebep olabilir.
- Biyolojik ajanlar , bağışıklık sistemini etkileyerek, eklem ve doku hasarına neden olan iltihabı tetikleyen kısımlarını hedef alabilir.
Son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmalar Glukozamin (glucosamine) içeren takviyelerin artrit (eklem romatizması) ve eklemleri hedef alan romatizmal hastalıkların tedavisinde etkili bir destek olabileceğini göstermiştir. Çünkü omurgayı oluşturan kıkırdakların temel yapısında glukozamin vardır ve dışarıdan glukozamin desteği omurlardaki kıkırdakların onarılmasına yardımcı olur ve bu onarım sonucunda da omurlar esneklik kazanmaya ve kireçlenmeler ortadan kalkmaya başlar. Yapılan çalışmalar, glukozamin (glucosamine) içeren ilaçlarla tedavi uygulanan eklem romatizması hastalarında omur düzleşmelerinin % 70-80 oranında azaldığını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca boswellia (akgünlük ekstresi) ile birlikte sunulan glukozamin takviyeleri iltihap önleyici özelliğe sahip olduğu için romatizmanın sebep olduğu iltihabı dağıtıcı etkiye de sahiptir.